گزارشی ازمعضل زباله در شهرها

گزارشی ازمعضل زباله در شهرها

گزارشی ازمعضل زباله در شهرهاگزارشی ازمعضل زباله در شهرها

( شادروان دکتر ابراهیم صدقیانی )

بر اساس برآورد شهرداری تهران، در شهر تهران روزانه بالغ بر 7000 تن انواع زباله تولید می شود . از این میزان حدود 70 تن شامل زایدات مراکز بهداشتی و درمانی است. با توجه به ماهیت خطرناک زباله های این مراکز، مدیریت زایدات بیمارستانی و بهداشتی باید یکی از الویت های اجرایی مسئولین را تشکیل دهد.
به این ترتیب ،مراکز بهداشتی و درمانی حدود 1% از کل زباله های شهر تهران را تشکیل می دهند.به طوریکه اشاره شد، زایدات این مراکز به دلیل ماهیت خطرناک شان که حاوی انواع مختلفی از میکروارگانیسم های بیماریزا هستند.بیش از سایر زایدات حائز اهمیت به شمارمی روند. بنابراین نحوه کنترل و بی خطرنمودن، جمع آوری ، حمل و دفن این زباله ها باید با استفاده از روش های علمی، بهداشتی و زیست محیطی همراه باشد. به هرحال. مدیریت  زباله های بیمارستانی مستلزم تعامل تولید کنندگان آن،مراکز بهداشتی ودرمانی،به ویژه بیمارستانها و شهرداری ها به عنوان عامل اصلی مدیریت  جمع آوری و حمل و دفع زباله های زوائد بهداشتی ودرمانی به شمار میروند.. (گزارش شهرداری تهران 1384. مدیریت مذکور شامل دو بخش زیر است:
1 – مدیریت در درون مراکز بهداشتی و درمانی اعم از تفکیک، برچسب زنی، ذخیره ،تبدیل یا دفع …
2 – مدیریت در خارج از مراکز اعم از گرد آوری ، حمل صحیح و دفع این نوع زباله ها.
لازم به یاد آوری است که مدیریت زباله ها واصولا مسئولیت    بی خطر نمودن زباله های بهداشتی ودرمانی ،سالها موضوع مناقشه طرف های ذینفع از جمله شهرداری ووزارت بهداری یا بهداشت ودرمان وقت بوده است.به این شرح که وزارت بهداشت پیوسته معتقد به گرد آوری زباله ها وتفکیک آن به عفونی وغیر عفونی بوده ودفع آن را از وظایف شهر داری ها اعلام کرده است،شهرداریهانیزبه دلیل غیر عملی بودن حمل زباله های عفونی وخطرآلودگی درحین حمل و دفع زباله های عفونی آن را یک مسئله درون سازمانی برای مراکزبهداشتی ودرمانی به شمار آورده است.
بدون تردید منشا ممنوعیت استقرار زباله سوز های بیمارستانی هرچه باشد،معضل تبدیل یا به عبارت صحیح تر سوزاندن آنهاازسوی وزارت بهداشت ودرمان وقت متوقف وضرورت حمل آن ها به وسیله  شهرداریها،پیش کشیده شد.
شهرداری تهران در سالهای اخیر مطالعاتی رادر زمینه زباله های شهری وضایعات بهداشتی ودرمانی انجام داده است که هدف های آن به شرح زیر بوده است:
1-   شناسایی سیستم مدیریت زایدات مراکز بهداشتی و درمانی در شهر تهران
2-   شناسایی عملکرد دستگاههای مختلف متولی امر
3- شناسایی نقاط ضعف سیستم مدیریت زایدات در مراحل مختلف (ذخیره سازی،جمع آوری،حمل و دفع)

آمار تولید زباله های بیمارستانی

مطالعات انجام شده اخیر نشان می دهند که سرانه تولید زباله های بیمارستانی به ازا. هر تخت در شهر تهران 3 کیلو گرم در روز است.  که بیش از40% از زایدات تولیدی درمراکز درمانی جزو زباله های عفونی و خطرناک بوده و باقی مانده شامل زباله های شبه خانگی به شمار میروند(با اجرای طرح تفکیک این مقدار را می توان به زیر 25% تقلیل داد) جمع آوری و حمل این زایدات بصورت مخلوط علاوه بر افزایش هزینه های بی خطرسازی در کلیه مراحل جمع آوری حمل و دفع از دیدگاه بهداشتی و زیست محیطی مخاطره آمیز است،این مسئله اهمیت و لزوم طرح تفکیک را بیش از پیش مشخص      می سازد.
هم اکنون در سطح شهر تهران درحدود 130 بیمارستان دولتی و خصوصی در حال ارایه خدمات متنوع بهداشتی و درمانی هستندو زباله های تولیدی این مراکز به وسیله ماشین آلات سازمان خدمات موتوری وابسته به شهرداری جمع آوری و حمل می شود.تردیدی نیست که علاوه بر مشکلات حمل ونارسائی های احتمالی مدیریت درون سازمانی ضایعات بهداشتی ودرمانی نیز خود مسئله بغرنج دفع زباله های بهداشتی ودرمانی را به شدت مطرح  می سازد.

تسهیلات موتوری شهر داری تهران برای حمل بهداشتی زباله

در حال حاضر زباله های جمع آوری شده از بیمارستانها به مرکز دفن کهریزک حمل شده و روزانه درون یک ترانشه مخصوص دفن زایدات بیمارستانی دفن شده و با لایه ای از آهک و خاک پوشانده می شوند. مطالعه پیرامون روشهای بی خطرسازی زایدات بیمارستانی جزو برنامه های کوتاه مدت سازمان بازیافت و تبدیل مواد بوده و در این زمینه چند طرح پژوهشی در سازمان بازیافت انجام گرفته یا در دست انجام بوده است که می توان به طرحهای زیر اشاره نمود:
1-تعیین کمیت و کیفیت زایدات مراکز بهداشتی و درمانی .
2- مدیریت جمع آوری و حمل زایدات بهداشتی و درمانی .
3- مدیریت پردازش و دفع زایدات مراکز بهداشتی و درمانی .
4- امکان سنجی استفاده از زباله سوز برای دفع مواد زاید بیولوژیکی و خطرناک بیمارستانها.

امروزه در کشورهای مختلف جهان با توجه به کمیت و کیفیت زایدات بیمارستانی و تکنولوژی موجود و سیاستهای زیست محیطی از روشهای مختلفی به منظور بی خطرسازی و دفع زایدات این مراکز استفاده می شود که به شرح ذیل می باشد.

روشهای بی خطرسازی زباله های خطرناک بیمارستانی:
اتوکلاو کردن، تشعشع، امواج UV (ماوراء بنفش)، امواج میکروویو، مواد شیمیایی
استفاده از زباله سوز ودفن بهداشتی است.آنچه در زمینه دفع بهداشتی که در حال حاضر در کشور برای ضایعات بهداشتی ودرمانیانتخاب شده است ،بهدلایل بسیار به ویژه عدم امکان عملی درزمینه تفکیک صحیح در محل های تولید ،دارای محل تردید از نظر قابل اطمینان بودن آن است.

سایرروشهای دفع زباله های بیمارستانی:1-   استفاده از زباله سوز
2-   دفن بهداشتی
به طوریکه اشاره شد،درحال حاضر در شهر تهران از روش دفن بهداشتی بصورت ترانشه ها و سلولهای دفن یک روزه استفاده می شود.
استفاده از دستگاههای زباله سوز برای دفع زایدات بیمارستانی در اکثرکشورهای پیشرفته گسترش یافته وعمده ترین روش دفع این زایدات به شمار می رود. در این روش دمای داخل کوره به ˚C 1300-1000 درجه سانتیگراد و در برخی موارد بالاتر می رسد، حجم زایدات در این روش تا 95% کاهش می یابد و مواد باقیمانده شامل خاکستر بی خطر است.
دستگاههای زباله سوز نسبتا" گران و راهبری و نگهداری آن ها نیازمند کارکنان آموزش دیده و صرف هزینه است.. تجهیزات کنترل آلودگی هوا در این دستگاهها پیش بینی شده ه و قسمت عمده هزینه ها ی دستگاههای مذکور را که شامل سیکلون،شستشودهنده ها، فیلترهای الکترواستاتیکی است را تشکیل می دهد.به ترتیب فوق میتوان حذف زباله سوزهارا در بیمارستان ها به طور کلیمردود دانست.بدیهیاست که سرمایه گذاری در زمینه تهیه زباله سوزهای مجهزبه فیلتراسیون ازشرایط لازم برای استفاده اززباله سوز است

میزان تولید زایدات بیمارستانی در سال 1382

نمودار 1 میزان تولید زباله بیمارستانی شهر تهران درسال 1382 را به تفکیک مناطق نشان می دهد.

 

طبق آمارمیزان تناژ زباله بیمارستانی در طی خرداد ماه سال جاری (1383)به حدود 77 تن درروز رسیده است . طی سالهای اخیر تولیدزباله بیمارستانی  بین 7-10% در سال رشد داشته است.
آمارمراکز بهداشتی و درمانی شهر تهران

               جدول شماره 1
موسسه پزشکی
تعداد
بیمارستان
128
پلی کلینیک
329
کلینیک و مطب
4616
مراکز تزریق
608
آزمایشگاه پزشکی
174
رادیولوژی
107
داروخانه
407
سایر مراکز پزشکی
57
جمع
6426

در تاریخ : 2014-04-16 06:04:32